معرفی انواع اختلالات شخصیت
شخصیت، هر یک از ما را به افرادی متفاوت تبدیل می کند. سبک رفتاری ما، اینکه چگونه واکنش میدهیم، جهان بینی، افکار و احساسات ما و اینکه در روابط مان چگونه تعامل برقرار می کنیم همگی بخش هایی هستند که شخصیتمان را میسازند.داشتن یک شخصیت سالم فرد را قادر می سازد تا عملکرد روزانه را به انجام برساند. هم? افراد گاهی استرس را تجربه میکنند اما شخصیت سالم به ما کمک می کند تا با چالشها مواجه شویم و به حرکت رو به جلو ادامه دهیم.برای فرد مبتلا به اختلالات شخصیت ، ویژگیهای زندگی روزمره که بیشتر مردم به راحتی از آنها عبور میکنند میتواند چالشبرانگیز باشد.
اختلالات شخصیت انواع بسیاری دارد اما در این مقاله ما به تعداد کمی از آنها خواهیم پرداخت.
شخصیت چیست؟
شخصیت یک فرد، چیزی است که تعیین میکند او چگونه جهان اطراف خود را درک کند. شخصیت مجموعهای از ویژگی ها و خصوصیات است که باعث میشود افراد به شیو? خاصی فکر، احساس و رفتار کنند.ساخت ژنتیک و عوامل بیولوژیکی و محیطی در شکلگیری شخصیت فرد نقش دارند.
اختلال شخصیت چیست؟
شخصیت ریشه در عوامل ژنتیک، بیولوژیکی و محیطی دارد و همان چیزی است که ما را به اشخاص منحصر بهفرد تبدیل میکند. وقتی فردی اختلال شخصیتی دارد، برای او پاسخ دادن به تغییرات و تقاضاهای زندگی و تشکیل و حفظ روابط با دیگران سخت تر می شود.این تجارب می‌توانند به رنج زیاد، انزوای اجتماعی و افزایش خطر افسردگی و سایر مسائل مرتبط با سلامت روان منجر شوند.ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM-5) فهرستی از اختلالات شخصیتی را به عنوان موقعیت(بیماری)های قابل تشخیص برای افرادی که لازم است به دنبال درمان بروند ارائه میکند.DSM-5 اختلالات شخصیت را به سه خوش? گسترده تحت عنوان خوش? A، B و C گروه بندی میکند.
اختلالات شخصیت خوش? A
بر طبق بهداشت روان آمریکا (MHA)[1] این اختلالات شامل رفتار هایی هستند که به نظر دیگران غیر معمول و عجیب می آیند.
این طبقه شامل اختلالات زیر است:
- اختلال شخصیت پارانوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلالات شخصیت خوش? B
این اختلالات رفتارهایی را نشان می دهند که هیجانی، نمایشی یا نا متعادل هستند.
نمونه ها شامل اختلالات زیراند:
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت نمایشی
- اختلال شخصیت خودشیفته
اختلالات شخصیت خوش? C
اضطراب و ترس زیر بنای رفتارهایی هستند که در گروه C ظاهر می شوند.
این اختلالات شامل موارد زیر هستند:
- اختلال شخصیت اجتنابی
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت وسواسی-جبری
برای دریافت تشخیص یک اختلال شخصیت فرد باید معیارهای مشخصی را برآورده کند.MHA اختلال شخصیت را به عنوان الگویی عمیقاً نهادینه شده و غیرقابل انعطاف از برقراری ارتباط، ادراک و تفکر توصیف می کند که برای ایجاد رنج یا اختلال در عملکرد به انداز? کافی جدی هستند.این اختلالات احتمالاً از ترکیب ژنتیک و عوامل محیطی پدید می آیند.
اختلال شخصیت پارانوئید
شخص مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به دشواری می تواند به دیگران اعتماد کند. این افراد ممکن است حتی وقتی که هیچ شواهدی وجود ندارد، فکر کنند که دیگران به آنها دروغ می‌گویند یا آنها را کنترل میکنند.
فرد مبتلا ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
- بی اعتمادی و سوء ظن
- گوش به زنگی
- ترس
- اضطراب راجع به اینکه شخصی از آنها سوء استفاده می کند
- خشم نسبت به سوء رفتار ادراک شده
- نگرانی درباره معانی یا انگیزه های پنهان
ناتوانی در اعتماد به دیگران میتواند حفظ روابط با اطرافیان را برای شخص دشوار سازد.حدود 2 تا 4 درصد از جمعیت عمومی ممکن است دارای این اختلال باشند.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
شخص مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است در ارتباط با یک حیوان خانگی احساس بسیار راحت تری داشته باشد تا با یک انسان دیگر.فرد مبتلا به این اختلال اغلب وقتی که مجبور است با دیگران در ارتباط باشد احساس ناراحتی می کند.این اختلال کمتر از یک درصد جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد .دیگران ممکن است این شخص را به عنوان فردی گوشه گیر، منزوی، سرد یا تکرو ببینند.
این شخص به موارد زیر گرایش خواهد داشت:
- اجتناب از برقراری ارتباط اجتماعی نزدیک با دیگران
- اشکال در تشکیل روابط شخصی
- جستجوی مشاغلی که تعامل اجتماعی یا شخصی محدودی را شامل می‌شوند
- واکنش دهی به موقعیت ها به صورتی که به نظر دیگران نامناسب است
- منزوی و کناره گیر به نظر رسیدن
این فرد احتمالا به جای افراد با حیوانات و اشیا دلبستگی ایجاد می کند. اختلال شخصیت اسکیزوئید در برخی از ویژگی ها با اسکیزوفرنی اشتراک دارد اما این دو اختلال یکی نیستند. سایکوز و توهمات از اجزای اختلال شخصیت نیستند.افراد با این اختلال شخصیت ممکن است بستگانی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یا اختلال اسکیزوفرنی داشته باشند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال احتمالا روابط صمیمی کمی بیرون از خانواده داشته باشند. این به این دلیل است که آنها در ادراک این موضوع که چگونه روابط رشد پیدا میکنند و همچنین چگونه رفتارهای آنها بر دیگران اثر می گذارند دچار مشکل‌اند. آنها همچنین فهمیدن دیگران یا اعتماد کردن به آنها را مشکل می دانند.
برای تشخیص، فرد 5 مورد یا بیشتر از رفتار های زیر را تجربه میکند یا نشان میدهد:
- ایده های ارجاعی. برای مثال وقتی یک اتفاق جزئی رخ میدهد شخص معتقد است که این اتفاق معنای به خصوصی برای او دارد
- اعتقادات عجیب یا تفکر جادویی که بر رفتار فرد تاثیر می گذارد مانند تفکر خرافی، اعتقاد به تله پاتی یا دغدغه‌ها و خیال‌پردازی های عجیب و غریب
- تجارب ادراکی غیر معمول شامل خطای ادراکی بدنی
- تفکر و تکلم عجیب. برای مثال تفکر استعاره ای و تشریح بیش از حد جزئیات
- علائم تفکر همراه با بدگمانی یا پارانوئید
- اظهارات چهره‌ای عجیب یا نامناسب
- رفتار یا ظاهری که عجیب و غیرعادی یا خاص به نظر می آید
- فقدان محرم و دوست نزدیک به جز بستگان درج? یک
- اضطراب اجتماعی شدید
فرد با این اختلال در معرض خطر بالایی از بروز اسکیزوفرنی در آینده قرار دارد.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی بدون توجه به درست یا غلط، یا بدون تفکر دربار? پیامد اعمال خود بر دیگران رفتار می کند.
این موضوع می تواند به موارد زیر منجر شود:
- رفتار تخلف آمیز و غیر مسئولانه
- رفتار نو جویانه
- رفتار خشونت بار
- خطر فعالیت بزهکارانه
طبق یافتههای محققانی که مطالعه ای را در سال 2016 منتشر کردند حدود 1 تا 3 درصد جمعیت عمومی اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارند، اما تقریباً 40 تا 70 درصد مردم در زندان ها مبتلا به آن هستند.ابتلا به اختلال سلوک پیش از 15 سالگی به طور قابل توجهی خطر ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی را افزایش می دهد. این وضعیت مردان را نسبت به زنان با احتمال بیشتری درگیر میکند.محققان ویژگیهای ژنتیکی خاصی را در 543 شرکت‌کننده بررسی کردند. آنها به ویژگیهای ژنتیکی مشابهی در افراد دارای این اختلال همچون سطوح پایین ماد? خاکستری در ناحی? پیشانی رسیدند. ژنتیک و عوامل بیولوژیکی و محیطی احتمالاً همگی در این وضعیت نقش دارند.
اختلال شخصیت مرزی
شخص دارای اختلال شخصیت مرزی در کنترل هیجانات خود دچار مشکل است.
این افراد احتمالا موارد زیر را تجربه میکنند:
- نوسانات خلق
- تغییرات در رفتار و خودپنداره
- رفتار تکانشی
- دوره‌هایی از اضطراب، خشم، افسردگی و کسالت شدید
این احساسات شدید می‌توانند از چندین ساعت تا دوره های طولانی تری مثلاً چندین روز طول بکشند. آنها می‌توانند به دشواری هایی در روابط و دیگر چالش ها در زندگی روزمره منجر شوند.
بر طبق موسس? ملی بهداشت روانNIMH این وضعیت می تواند موارد زیر را در پی داشته باشد:
- تغییرات سریع در چگونگی ارتباط با دیگران. برای مثال تغییر ناگهانی از صمیمیت به خشم
- رفتارهای مخاطره آمیز مانند رانندگی پرخطر و ولخرجی
- رفتار خود آسیب رسان
- مدیریت خشم ضعیف
- احساس خلأ و پوچی
- مشکل در اعتماد به دیگران
- رفتار، ژست یا تهدید مکرر به خودکشی، یا خودزنی مانند بریدن
- احساس کناره‌گیری و گسستگی
اختلال شخصیت نمایشی
فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی احساس نیاز میکند که دیگران به او توجه کنند و اطمینان دهند که او فردی مهمی است. این میتواند بر شیوه‌ای که فرد فکر و عمل میکند اثر بگذارد.نوشت? محققان در سال 2015 از اختلال شخصیت نمایشی به عنوان “یکی از طبقات تشخیصی مبهم” در سلامت روان نام برده است .این افراد ممکن است نیاز به دوست داشته شدن احساس کنند و همچنین احتمالاً حس می کنند که به تنهایی برای مقابله با زندگی روزمره به اندازه کافی قوی نیستند.
این وضعیت ممکن است به رفتارهایی منجر شود که این چنین به نظر برسند:
- خودمحور
- اغواگر و عشوه‌آمیز
- نامناسب
- به طور افراطی هیجانی یا نمایشی
- کم عمق و سطحی از نظر هیجان
- ریاکارانه، آنچنان که دوست داشتن‌ها و بیزاربودن‌ها به تناسب اطرافیان تغییر میکند
- پرخطر، آنچنان که شاخص دائماً در جستجوی شور و تازگی است
این فرد ممکن است در محیط های اجتماعی و سایر موقعیت ها عملکرد خوبی داشته باشد اما همچنین احتمالا سطوح بالایی از استرس را تجربه می کند، که این می تواند به افسردگی و اضطراب منجر شود. خصوصیات اختلال شخصیت نمایشی میتواند با ویژگی های اختلال شخصیت خودشیفته مشابه باشد و یا همپوشانی داشته باشد.
اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته به صورت احساسی از اهمیت و قدرت خود جلوه میکند اما احتمالاً احساساتی از عزت نفس پایین و ضعف را نیز در بردارد.
فرد دارای این وضعیت ممکن است ویژگیهای شخصیتی زیر را نشان دهد:
- داشتن احساس کاذب اهمیت، جذابیت، موفقیت و قدرت خود
- اشتیاق زیاد نسبت به تحسین و توجه
- فقدان ملاحظه نسبت به احساسات دیگر
- بزرگنمایی کردن استعدادها و دستاوردهای خود
- انتظار برای داشتن بهترین ها در هر زمینه
- تجرب? صدمه و طرد به سادگی
- انتظار از دیگران برای اینکه با برنامه ها و ایده های آنها موافق باشند
- تجرب? حسادت
- باور به اینکه دیگران باید با آنها رفتاری ویژه داشته باشند
- اعتقاد به اینکه باید وقت خود را فقط با افرادی که به انداز? آنها خاص هستند صرف کنند
- داشتن ظاهری مغرور و پر ادعا
- مستعد برای رفتار تکانشی
آنها همچنین ممکن است در معرض خطر بالایی از موارد زیر باشند:
- اختلالات خلقی، مصرف مواد و اضطرابی
- عزت نفس پایین و ترس از به اندازه کافی خوب نبودن
- احساس شرم، درماندگی و خشم نسبت به خود
- رفتار تکانشی
- استفاده از ابزارهای مرگبار به منظور تلاش برای خودکشی
این ویژگی ها می توانند نگهداری روابط سالم و داشتن عملکرد در زندگی روزمره را با مشکل مواجه سازند.
اختلال شخصیت اجتنابی
اختلالات شخصیت اجتنابی میتواند شکل دادن دوستی ها را سخت کند.افراد دارای این اختلال عمدتاً به دلیل ترس از طرد شدن و احساس اینکه به اندازه کافی خوب نیستند از موقعیت های اجتماعی و روابط بین فردی نزدیک دوری میجویند.
این افراد ممکن است:
- احساس بی‌کفایتی کنند
- عزت نفس پایین داشته باشند
- در اعتمادکردن به دیگران مشکل داشته باشند
آنها احتمالاً به طور افراطی خجالتی و از نظر اجتماعی بازدارنده و کمرو به نظر می‌رسند.فرد مبتلا به اختلالات شخصیت اجتنابی شاید تمایل به برقراری روابط نزدیک با دیگران داشته باشد اما اعتماد به نفس و توانایی لازم برای شکل دهی روابط را ندارد. این افراد احتمالاً در معرض خطر بالای مصرف مواد، اختلال خوردن یا افسردگی قرار دارند. همچنین آنها ممکن است دربار? خودکشی فکر و یا تلاش کنند.
اختلال شخصیت وابسته
فرد در این وضعیت ویژگی های احتمالی زیر را تجربه میکند:
- داشتن نیاز بیش از حد به مراقبت شدن توسط دیگران
- وابستگی افراطی به دیگران
- داشتن ترس عمیق از جدایی و ترک شدن
- خرج کردن بخش زیادی از انرژی و منابع در راه راضی نگه داشتن دیگران
- انجام نهایت تلاش برای اجتناب از اختلاف و تعارض
- آسیب پذیر در برابر سوء استفاد? دیگران
- مایل به تحمل بدرفتاری برای حفظ یک رابطه
- عدم علاقه به تنها بودن
دیگران احتمالا رفتار فرد را اینگونه ادراک می کنند:
- سلطه‌پذیر
- بیش وابسته
- غیرجرئتمند
- منفعل
- مطیع
این افراد اغلب فاقد اعتماد به خود و توانایی های خود هستند. برای آنها دشوار است که مستقلاً پروژه‌ای را به انجام برسانند یا بدون کمک دیگران تصمیمی بگیرند. همچنین مسئولیت پذیری برای این افراد سخت است.یک مطالعه که در سال 2011 منتشر شد نتیجه گرفت که افراد با اختلال شخصیت وابسته نسبت به سوءاستفاده از جانب دیگران از جمله سوء رفتارهای خانگی آسیب پذیر هستند، که این راه را برای بروز عوارض بعدی مانند افسردگی و اضطراب هموار سازد.
اختلال شخصیت وسواسی جبری
شخص مبتلا به این اختلال پذیرش اینکه چیزی عالی نباشد را دشوار می داند. اختلال شخصیت وسواسی جبری مشابه اختلال وسواسی جبری نیست . با این حال افراد ممکن است هر دو را تجربه کنند و محققان می گویند به نظر می رسد یک ارتباط بین این دو وضعیت وجود داشته باشد.نگرانی بیش از حد مرتبط با کمال گرایی و سخت کوشی، غالب زندگی فرد مبتلا به OCPD را تشکیل می دهند. فرد ممکن است این ایده آل هایش را حتی به ضرر روابط شخصیِ نزدیک در اولویت قرار دهد.
بر طبق موسس? جهانی OCD شخص مبتلا به OCPD احتمالاً:
- انعطاف ناپذیر به نظر می رسد
- نیازی طاقت‌فرسا به اینکه همه چیز باید تحت کنترل باشد احساس میکند
- داشتن نگرانی ها راجع به قوانین و کارآمد بودن، استراحت کردن را برای او مشکل می سازد
- تکمیل یک تکلیف را به دلیل ترس از عالی نبودن دشوار می‌داند
- وقتی همه چیز نامرتب است احساس ناراحتی دارد
- واگذاری کارها به دیگران برای او سخت است
- زمانی که لزومی ندارد شدیداً صرفه جو است
- وسایل را احتکار میکند
- ممکن است در محیط کار بسیار کارآمد باشد
دیگران ممکن است این فرد را به صورت مذهبی‌نما، لجباز، گریزان از همکاری و خودرأی ادراک کنند.بر طبق موسس? جهانی OCD یک تفاوت بین OCD و OCPD این است که OCD با کارهای روزانه مرتبط است در حالی که OCPD به ویژه بر دنبال کردن دستورالعمل انجام کارها تمرکز دارد.به علاوه OCD میتواند با شیوه‌ای که فرد در زندگی روزمره عمل میکند تداخل داشته باشد، در صورتی که OCPD میتواند کارایی حرفه ای فرد را ارتقاء بخشد و در عین حال احتمالاً در زندگی خارج از کار فرد اختلال ایجاد کند.
دورنما و درمان
اختلالات شخصیت اغلب در تعدادی از ویژگی ها مشترک هستند و تمایز قائل شدن بین آنها می تواند چالشانگیز باشد اما DSM5 معیار هایی را برای یک تشخیص مناسب فراهم آورده است.به دنبال تشخیص، درمان می تواند به افراد با انواع مختلف اختلالات شخصیت کمک کند.اغلب خود فرد احساس نمی‌کند که چیزی در رفتارش غلط است اما این افراد احتمالاً به دلیل تجرب? انزوای اجتماعی و ترس در جستجوی کمک برمی‌آیند.از آنجا که افسردگی، اضطراب و دیگر موضوعات سلامت روان می توانند به دنبال زندگی با یک اختلال شخصیت بروز پیدا کنند، جستجوی زودهنگام کمک اهمیت دارد.
پزشک ممکن است دارو تجویز کند و روان درمانی یا مشاوره را پیشنهاد دهد. مشاور? فردی، گروهی و خانوادگی می توانند کمک کننده باشند. یکی از انواع مشاوره درمان شناختی رفتاری (CBT) است. CBT به فرد کمک میکند تا رفتار خود را به روش جدیدی ببیند و راه های جایگزینی را برای واکنش دهی در موقعیت ها بیاموزد.با گذشت زمان این موضوع میتواند عملکرد زندگی روزمره و حفظ روابط سالم با دیگران را آسان‌تر سازد.
منبع : کلینیک روانشناسی سها